ASLINDA ÖYLE DEĞİL-AYLİN ALGUN
Salı akşamları Kitap Kulübü günümüz.
Aylin Algun’un “Aslında Öyle Değil” kitabını okuyoruz iki haftadır. Kitabı yarıladık.
Toksik ilişkilerle ilgili çok etkili bir anlatımı olan, herkesin kendinden bir parça bulacağına emin olduğum bir kitap. Hayat dediğimiz şey ilişkilerle örülmüş bir kavram. Her birimiz sürekli farklı ilişkiler içindeyiz. İş, okul, ailedeki ilişkiler, arkadaşlık ilişkileri, romantik ilişkiler…
Kitap romantik bir ilişki yönünden bakıyor konuya. Ayça ve Mehmet başrolde. Önce tanışma hikayelerini dinliyoruz. Güzel prenses ve beyaz atlı prens formatında bir girişi var kitabın bu kısmının. Bizi içine çekiyor, kitabın toksik bir ilişkiyi anlattığını bilmemize rağmen içimizi ısıtıyor bu sahneler. Ayça’nın heyecanını hissediyoruz. Ama hikaye ilerledikçe duygu ve düşüncelerimiz değişmeye başlıyor. Hatta bazı yerlerde sinirleniyoruz. Bazen Mehmet’e kızıyoruz nasıl böyle saçmalayabilir diye, bazense Ayça’ya. Ayça’ya kızma sebebimiz yaşadıklarına gerekli tepkileri vermemesi, kendinden şüphesi, suçluluk duygusu, sınırlarını koruyamaması…
Kitap Kulübünde üzerinde konuştuğumuz konulardan birkaçını paylaşmak istiyorum sizlerle de. Bu tarz paylaşımların değerli olduğunu düşünüyorum. Çünkü bizler Ayça ve Mehmet’i konuşurken aslında kendi ilişkilerimize de bakmış oluyoruz. Sadece bir hikaye okumuyor, bizde durum ne diye sorguluyoruz. Fayda sağlaması dileğiyle…
- Mehmet, ilişkinin başlarında Ayça’nın geçmişi ile ilgili çok fazla soru sorup bilgi toplama çabasında. Sorularına cevap alırken kendince yorumlar yapmaktan da geri durmuyor. Ayça ise soruların bir kısmının fazla detay olduğunu fark etmesine, yorumlardan rahatsız olmasına rağmen, rahatsızlığını ifade etmek yerine, aralarında kurulduğunu düşündüğü uyumu bozmamak adına susmayı tercih ediyor.
Burada kitaptan ufak bir alıntı yapalım.
Ayça’nın eski sevgilisiyle ilgili bir sohbet an’ı (s.64):
“Bütün yaz sende mi kalıyordu yani?” diye soruyor. Tonunun hafifçe gerginleştiğini, sanki sorgular gibi bir hal aldığını fark ediyorum.
“Hayır, biz Ela’yla (kızı) o evde yazları beraber kalırız, annem de müsait oldukça kalır. Ahmet teknesinde kalıyordu.”
Mehmet’in gözlerinde çakan şimşekleri görüyor gibiyim. Gözlerinde sanki öfke fark ediyorum ama bir anlam veremiyorum. Belki de kıskanç biri…
“Tam bir züppeymiş yani,” diyor söylenir gibi sesini iyice kısarak. Şaşırıyor ve duraksıyorum.
“Yani onun da kendine göre zor huyları vardı ama… Varlığını yoğun çalışma ve gayretle kazanmış biriydi,” diyorum çekinerek.
“Bırak Allah aşkına öyle şımarık herifleri savunma bana,” diyor, bastırmaya çalıştığı hınç sesinde seziliyor.
Onunla ilgili hiçbir deneyimi olmadan, onu hiç tanımadan nasıl böyle düşmanca yargılayabiliyor? Aslında rahatsız oluyorum ama aramızdaki uyumlu akışı bozmamak için içimdeki insani sesi susturmayı seçiyorum.
Bir ilişkinin içinde belki de önemsiz bir detay gibi görülebilecek bir an. Ama konu önemli. Çünkü bir sınır ihlali var.
Okullarda çocukları akran zorbalığıyla ilgili bilinçlendirmeye çalışıyorlar son yıllarda. Biz yetişkinler de sınır ihlalleriyle nasıl başa çıkacağımızı öğrensek harika olur, gerçek yetişkinliğe bir adım daha yaklaşmış oluruz muhtemelenJ
Bu sahnede, Ayça diyalogdaki sıkıntıyı fark etmiş olmasına rağmen içinden gelen tepkiyi vermiyor. Çünkü uyumsuz ve sorun çıkaran taraf olmak istemiyor. Uyum sağlamanın iyi bir davranış olduğunu öğrenmiş durumda çünkü.
Bazen uyumsuz ya da oyun bozan olmayı, onaylanmamayı, beğenilmemeyi göze almak bize bir şeyler kaybettirecek zannediyoruz. Ama durum tam tersi, kaybetmeyeyim diye susarken farkında olmadan kaybediyoruz. Kazanmanın yolu ise kaybetmekten korkmadan kendini ortaya koyabilmek oluyor çoğu zaman.
- Her ilişkide olduğu gibi Ayça ve Mehmet de karşılıklı olarak birbirinden besleniyor tabiki. Bir alışverişteler bir anlamda. Ayça prenses gibi hissetmeyi, değer görmeyi, mükemmel olduğunu duymayı satın alıyor. Mehmet’se güçlü olduğunu hissediyor, bir kadının gözünde kahraman rolüne bürünüyor.
Herhangi bir alışverişte bile aldığımıza karşı ödediğimiz bedelin ne olduğuna bakarız. Fayda-maliyet analizi yaparız. İlişkilerde de aldığımıza karşılık ödediklerimize bakmakta fayda var.
Mehmet’le ilişkisinde Ayça’nın aldıkları vardı, ama bunlar ona pahalıya patlıyordu. Çünkü karşılığında özgüveni, gerçeklik algısı, insanlık onuru gibi değerleri zarar görüyordu. Ve bunlar ödenen büyük bedellerdi.
- Konuştuğumuz önemli başka bir konu da olgunlaşmış ve olgunlaşmamış sevgi kavramlarıydı. Yine kitaptan bu konuyla ilgili birkaç alıntıyla devam edelim (s. 139-140)
Olgunlaşmamış sevgi, “seni seviyorum, çünkü sana ihtiyacım var” der. Olgunlaşmış sevginin söylediği ise “sana ihtiyacım var, çünkü seni seviyorum’dur.” Erich Fromm
Olgunlaşmamış sevginin önceliği, tahsilatçılıktır. İçimdeki boşluğu, geçmişimden taşıdığım duygusal açlığı öteki üzerinden doyurmaya çalışırım.
Olgunlaşmamış sevgide, öteki aslında nesneleştirilmiştir. İhtiyaç karşılamak üzere bir objedir, bir araçtır. Oysaki her insan eşsiz ve biriciktir. Ancak olgunlaşmamış sevgide böyle bir temel yoktur. İhtiyaçları karşılayan herkes diğerinin yerini alabilir.
Olgunlaşmış sevgide kimse, kimsenin yerini tutamaz. İlişki, tarafların insani biricikliği görülerek ve onurlandırılarak yaşanır.
Karşı tarafın eşsizliğine ve biricikliğine saygıyla yaşanan olgunlaşmış sevgide, karşı tarafı değiştirme, kısıtlama, sınırlama savaşına girilmez. Onu, olduğu haliyle kabul ederek ilişkiye başlanır.
Biz bu bölümdeki tanımların ne kadar ütopik olduğunu konuştuk açıkçası. Teoride kulağa harika gelen ama pratikte ne kadar yaşandığı tartışılır olan hususlar olarak yer buldular bizde. İlişkilerde ne kadar kör topal ya da el yordamıyla ilerlediğimizi düşündürdü bu satırlar.
İlişkiler çoğumuzun yaralı konusu. Kitap Kulübümüzün okunmasını ve üzerinde düşünülmesini kesinlikle tavsiye edeceği kitaplarından biri oldu “Aslında Öyle Değil.”
Siz de ilişkiler konusunda kendinize bakmak isterseniz alınız, okuyunuz, üstüne düşününüz 🙂
Sevgilerimle.
Senem Özkan
Ocak 2024
